სურათიდან ფერის ამომრჩევი
თუ ძუძუმწოვრების უმეტესობისთვის სამყარო ჩვენს ირგვლივ შავ-თეთრია, მაშინ ადამიანი მას ხედავს სხვადასხვა ფერებში და ფერებში. ჩვენ ყოველდღიურად ვხვდებით მრავალფეროვან პალიტრას, როდესაც ვუყურებთ მწვანე ფოთლებს, ცისფერ ცას, ყვითელ მზის ამოსვლას და ვარდისფერ მზის ჩასვლას. ერთი ფერის მეორისგან გარჩევის უნარი ჩვენთვის აუცილებელია ყოველდღიურ ცხოვრებაში, მაგალითად, გადავკვეთოთ გზა შუქნიშანზე, ან არ ავურიოთ ცხელი წყლის ონკანი ცივთან.
ფერების თეორიის მოკლე ისტორია
პირველად ფერების თეორია აღწერეს ძველმა ბერძნებმა, რომლებმაც მოახერხეს მათი მთავარი არსის - სინათლესა და სიბნელეს შორის ინტერვალში ყოფნა. ძველ საბერძნეთში მთავარ ფერებად ითვლებოდა არა 7 (როგორც დღეს), არამედ მხოლოდ 4 - ელემენტების შესაბამისი: ცეცხლი, წყალი, ჰაერი და დედამიწა. სიბნელე უკვე განიხილებოდა ბერძნების მიერ არა ფერად, არამედ მის სრულ არარსებობად, რაც სრულად შეესაბამება თანამედროვე თეორიას.
ისააკ ნიუტონმა დაშალა სინათლე 7 ფერად (წითელი, ნარინჯისფერი, ყვითელი, მწვანე, ლურჯი, ინდიგო და იისფერი) 1704 წელს. მან პირველმა გაატარა ანალოგია სინათლის ნაკადსა და ბგერის ოქტავას შორის და დაადგინა, რომ სპექტრის პირველი ფერი ეხება ბოლო (ინტენსივობით) 1:2 თანაფარდობით.
1810 წელს იოჰან ვოლფგანგ ფონ გოეთემ თავის წიგნში „ფერების თეორია“ (Zur Farbenlehre) გამოსახა სამი ძირითადი ფერის ფერადი წრე - წითელი, ლურჯი და ყვითელი, რომელთა გადაკვეთაზე იყო სამი დამატებითი - ნარინჯისფერი, მწვანე. და მეწამული. სწორედ გოეთემ წამოაყენა პირველი თეორია, რომლის მიხედვითაც, გარკვეული ნაზავით, ნებისმიერი ჩრდილის შექმნა შესაძლებელია სამი ძირითადისგან - წითელი, ყვითელი და ლურჯი.
სინათლის სპექტრის კვლევა გაგრძელდა და 1839 წელს მიშელ ევგენი შევრულმა შექმნა ფერადი ნახევარსფერო შემდგომი გამოსახულების ეფექტით. ის მდგომარეობს იმაში, რომ თუ პალიტრის მწვანე ნაწილს დიდხანს უყურებთ, შემდეგ კი თეთრ ნაწილს, ის სუბიექტურად მოწითალო გამოჩნდება. ეს გამოწვეულია თვალის რეცეპტორების დაღლილობის გამო, რომლებიც იჭერენ სპექტრის მწვანე ნაწილს.
თანამედროვე HSV ფერადი მოდელი, რომელიც გამოიყენება ყველა ციფრულ ეკრანზე, გამოჩნდა მე-20 საუკუნის დასაწყისში მხატვრის ალბერტ ჰენრი მანსელის წყალობით. შემდეგ იგი წარმოდგენილი იყო "Munsell-ის ხის" სახით, სადაც ფერების და ჩრდილების განსაზღვრა დამოკიდებული იყო სივრცულ კოორდინატებზე (სიკაშკაშისა და გაჯერების ღერძი).
საინტერესო ფაქტები
- სტატისტიკურად, მსოფლიოში საყვარელი ფერი ლურჯია. ის ადამიანების 40%-ს მოსწონს და, მეცნიერთა აზრით, ნერვული სისტემის დამშვიდებას უწყობს ხელს.
- ავეჯსა და დეკორაციას კვების დაწესებულებებში ყველაზე ხშირად აქვს ყვითელი და ნარინჯისფერი ფერი. ეს ფერები სწორად განათების შემთხვევაში არა მხოლოდ საკვებს უფრო მადისაღმძვრელს ხდის, არამედ კუჭის წვენის გამომუშავებას უწყობს ხელს.
- ადამიანის ფსიქიკაზე ყველაზე სასარგებლოდ მოქმედებს ვარდისფერ ტონალობებზე. ისინი ამშვიდებენ ნერვებს, ამცირებს აგრესიის და სტრესის დონეს. ამიტომ ვარდისფერს ხშირად იყენებენ სასჯელაღსრულების დაწესებულებების, ბავშვთა სახლების, სკოლებისა და სხვა სოციალური დაწესებულებების ინტერიერის გაფორმებაში.
- ადამიანის თვალისთვის ყველაზე უსიამოვნო ჩრდილია Pantone 448 C (საერთაშორისო კლასიფიკაციის მიხედვით), რომელიც ასევე ცნობილია როგორც "ყველაზე მახინჯი ფერი მსოფლიოში". ვიზუალურად ის ექსკრემენტისა და ჭაობის ნარევს ჰგავს და ყველაზე უსიამოვნო ასოციაციებს იწვევს. ეს ფუნქცია აქტიურად გამოიყენება ავსტრალიაში, ღებავს სიგარეტის პაკეტებს Pantone 448 C ჩრდილში, რამაც უკვე გამოიწვია თამბაქოს პროდუქტებზე მოთხოვნის შესამჩნევი შემცირება.
- პენსიაზე გასვლისას ემერსონ მოზერმა, კრაიოლას მთავარმა ცვილის ფანქრის შემქმნელმა, 37 წლის შემდეგ აღიარა, რომ დალტონიკი იყო და არ შეეძლო ფერების გარჩევა.
- ადამიანის თვალს შეუძლია განასხვავოს მწვანე ფერის მრავალი ელფერი და სწორედ ეს ფერი გამოიყენება ღამის ხედვის ყველა მოწყობილობაში.
- ფაქტობრივად, მზის სხივები სუფთა თეთრია. დედამიწის ატმოსფერო, რომელიც არღვევს სინათლის ნაკადს, ხდის მათ ყვითელს.
- ყვითელი მარკერები ყველაზე გავრცელებულია, რადგან ისინი არ ქმნიან ჩრდილებს ფოტოკოპირებისას.
შეჯამებით, აღსანიშნავია, რომ პლანკის კვანტური თეორიის მიხედვით, სინათლე არის ენერგიის განუყოფელი ნაწილის ნაკადი: კვანტები და ფოტონები. 1900 წელს ეს თეორია რევოლუციური გახდა მეცნიერებისთვის, მაგრამ დღეს მას დამატებით ემატება კორპუსკულარულ-ტალღური დუალიზმი. ანუ, სინათლე შეიძლება იყოს არა მხოლოდ ელემენტარული კვანტური ნაწილაკების ნაკადი, არამედ ელექტრომაგნიტური თვისებების მქონე ტალღაც.
ეს არის სინათლის ელექტრომაგნიტური ტალღების სიგრძე, რომელიც განსაზღვრავს რა ფერს ვხედავთ: მეწამულიდან (400 მილიმიკრონი) წითელამდე (700 მილიმიკრონი). ადამიანის თვალს მხოლოდ ამ დიაპაზონში შეუძლია ფერების გარჩევა - 400-დან 700 მიკრონიმდე. აღსანიშნავია, რომ თავად საგნებს/ობიექტებს ფერი არ აქვთ და ეს განცდა სუბიექტურია. ასე რომ, თუ ჩვენ ვხედავთ წითელ ვარდს, ეს მხოლოდ იმას ნიშნავს, რომ მისი მოლეკულური სტრუქტურა შთანთქავს ყველა სინათლის ელექტრომაგნიტურ ტალღებს, გარდა წითელი სპექტრისა, რომელიც აირეკლება მისგან და აღბეჭდილია ჩვენი ხედვით.